Ken je ze? Nee, het zijn geen blauwe omgevingen of plekken aan het water. Blue Zones zijn gebieden op de wereld die onderzoeker Dan Buettner ooit met een blauwe stift omcirkelde als plekken waar mensen bovengemiddeld (en gezond) oud worden. Vaak zelfs 100 jaar of ouder. Maar waarom leven mensen in de Blue Zones langer, gezonder en gelukkiger?
Sardinië in Italië, Nicoya in Costa Rica, Loma Linda in Californië, Ikaria in Griekenland, Okinawa in Japan – en nieuwe opkomende Blue Zones zoals Singapore en jawel: Twente! Dit zijn de vijf, inmiddels zeven, Blue Zones waar mensen bovengemiddeld gezond en gelukkig oud worden.
Het geheim: de power 9
Hoe lang je leeft, wordt voor ongeveer 20% bepaald door je genen en voor 80% door je leefstijl. Wil ik tot 2100 leven, zodat ik als iemand van 1998 drie eeuwen heb meegemaakt? Dan kan ik leren van de leefstijl van mensen in de Blue Zones – en nu maar hopen op goede genen.
De grote vraag is: waardoor worden mensen in de Blue Zones zo oud? Er is niet één geheim. Het gaat om een combinatie van factoren: wat ze eten, hun sociale netwerken, dagelijkse rituelen, fysieke omgeving en zingeving. Al deze factoren stimuleren hen en geven hun leven betekenis.
Dan Buettner onderzocht het en kwam tot negen leefregels, de Power 9.
- Natuurlijke beweging: Langlevenden gaan niet naar de sportschool en lopen geen marathons. Ze leven in een omgeving die hen voortdurend aanzet tot beweging, zonder dat ze erover nadenken. Ze tuinieren, koken, maken schoon, zitten op de grond en wandelen. Hun straten zijn ingericht voor mensen, niet voor auto’s. Bezoekjes aan bekenden of de kerk zijn gelegenheden om te lopen. Probeer dagelijks minstens 30 minuten te wandelen. Samen met een maatje of groep is nog beter.
- Zingeving: Mensen in Blue Zones staan elke dag op met een doel. Ze zijn betrokken bij hun familie, houden zichzelf bezig en hebben rituelen om te ontstressen en tot rust te komen. Ze worden gedreven door betekenis en zingeving. In Nicoya noemen ze het plan de vida, in Okinawa ikigai. Wat is jouw reden van bestaan naast je werk? Wat zijn jouw speciale gaven? Hoe heb je die ontwikkeld?
- Ontstressen: hoewel ze stress ervaren, hebben mensen in Blue Zones routines om stress los te laten. Okinawanen herdenken dagelijks hun voorouders, adventisten bidden en houden sabbat, Ikarianen doen een middagslaapje en Sardijnen houden happy hour. In Costa Rica zegt iedereen ‘pura vida’, wat betekent ‘alles komt goed’ en ‘doe rustig aan’. Waar westerlingen jagen op succes, status en materiële rijkdom, vermijden Blue Zone-bewoners de valkuil van te veel werken, uitgeven en te weinig plezier.
- De 80% regel: ‘Hara hachi bu’. Eet tot je 80% vol zit. Alle ouderen in Okinawa zeggen dit voordat ze gaan eten. Het duurt ongeveer twintig minuten voordat je maag de hersenen vertelt dat je vol bent. Minder eten vertraagt de stofwisseling en vermindert schadelijke oxidanten. Dit helpt om fit te blijven. Tips: eet langzamer, eet zonder afleiding van schermen, gebruik een kleiner bord, drink uit hoge smalle glazen en eet je grootste maaltijd vroeg op de dag.
- Plantaardig: Mensen in Blue Zones eten grotendeels plantaardig. Veel groenten, met af en toe vis, vlees of geitenkaas. Ze eten onbewerkt voedsel. Onderzoek van Harvard en internationale wetenschappers toont duidelijk aan dat dit eetpatroon het risico op hartziekten, diabetes, dementie en verschillende vormen van kanker vermindert.
- Elke dag wijn: Hoewel de wetenschap vaak alcohol afraadt, drinken Blue Zone-bewoners (met uitzondering van de adventisten in Loma Linda) regelmatig kleine hoeveelheden alcohol. Er bestaat zelfs Blue Zone-wijn: Sardijnse cannonau-wijn, rijk aan polyfenolen. Als je dan een flesje wijn cadeau geeft, is een fles cannonaus-wijn een leuk idee.
- Erbij horen: gezonde 100-jarigen zijn vaak lid van een geloofsgemeenschap. Het maakt niet uit welk geloof, maar godsdienstoefening vergroot de kans op een langer leven. Het gaat om deelname. Ook activiteiten zoals zingen in een koor of vrijwilligerswerk tellen mee.
- Geliefden eerst: In Blue Zones komt familie op de eerste plaats. Mensen houden hun ouder wordende (groot)ouders dichtbij of in huis. Een goede reden om lekker in mijn geboorteplaats Rijssen te blijven wonen. Misschien niet altijd naast oma, maar we versterken elkaar wel. Het concept ‘Noabershof’ gaat ook over intergenerationeel wonen.
- Sociale kring: eén van de krachtigste elementen van de Blue Zone-leefstijl is een sociale kring die gezond eten, beweging en emotioneel welzijn stimuleert. De mensen met wie we omgaan, bepalen voor een groot deel onze gezondheid en geluk. In Okinawa vormen kinderen een moai, een levenslange vriendengroep die elkaar steunt tot op hoge leeftijd. Eén moai die Dan bezocht bestond uit vrouwen die gemiddeld 102 jaar waren. Het beste middel tegen eenzaamheid is dienstbaarheid: anderen helpen geeft een gevoel van nut en eigenwaarde. Word bijvoorbeeld vrijwilliger, sluit je aan bij een nieuwe groep en creëer je eigen moai.
Het lange leven overkwam hen gewoon
Dan realiseerde zich dat geen van de kwieke 100-jarigen actief probeerde 100 te worden. Het lange leven overkwam hen door hun omgeving. In Blue Zones zijn straten voor mensen, niet voor auto’s. Vrienden bezoeken, naar werk of eten gaan zijn gelegenheden om te lopen. Mais malen en brood kneden gebeurt met de hand. Mensen onderhouden een moestuin en zijn niet eenzaam, simpelweg omdat dat er niet bij hoort. Hun leven heeft van jongs af aan betekenis. Het gaat niet alleen om hobby’s of golfen, maar om verantwoordelijkheid voor de gemeenschap, familie en volgende generatie.
Goed op weg?
Hoe goed ben ik op weg? Best aardig! Elke dag wijn sla ik over, stressmanagement en onbewerkt plantaardig eten lukken niet altijd, maar met mijn betekenisvolle projecten, 10.000 stapjes per dag, fietsen met familie, veel kleuren eten en een rijk sociaal leven zit ik goed. Meestal dan. En jij?
Wel of geen sportschool, vlees eten of niet, hard werken of juist wat minder – in de zoektocht naar een vitale en duurzame leefstijl bieden de Blue Zones een mooi houvast.
Blue zones als inspiratiebron voor de grote opgaven van Nederland
De blue zones zijn niet alleen het geheim achter een lang en gelukkig leven, maar vormen ook een waardevolle inspiratiebron voor de grote, complexe uitdagingen waar Nederland voor staat. Denk bijvoorbeeld aan vergrijzing en zorgpreventie, de voedseltransitie, mentale gezondheid en duurzaam ruimtegebruik. Hoe creëren we in Nederland een duurzame samenleving waarin we de ecologische grenzen van de aarde respecteren, iedereen een waardig leven kan leiden, en de werkdruk binnen verschillende sectoren beheersbaar blijft.
Samenwerken?
Wil je meer weten over de Blue Zones, of specifiek Blue Zone Twente? Interesse in een workshop of gastcollege? Neem contact op! Dan gaan we samen aan de slag om van jouw (werk)omgeving een Blue Zone te maken.
